Bağlantılı makaleler
(Yayın tarihi: 08/02/2022)
Enflasyonun nedenleri üzerinde duruyoruz. Politika önerilerinde yine sıklıkla para politikaları ön plana çıkıyor. Faiz oranlarının yükseltilmesi sanki sorunları çözmeye yeterli olacak…
Genel yazılıp konuşulanları okuduğumuzda faizin yükselmesi farklı kanallardan enflasyonu kontrol altına alacak:
Faiz yükseldiğinde iç talep kontrol altına alınmış olacak cari açık kapanacak ve kurda istikrar sağlanmış olacak.
Faiz yükseldiğinde TL tercihi ve/veya dövize geçme maliyeti artacak dolayısıyla döviz talebi azalacak ve döviz kurlarında istikrar yakalanacak.
Bu kanallardan ilki hızla azalan iç talebi daha da durdurabilir. Bu da ekonomide yatırımların baskılanması ve işsizliğin artması anlamına gelecek. Oysa yüksek platolara ulaşmış olan enflasyon talepten değil arz kanallarının tıkanmasından, kur ve buna ek olarak uluslararası piyasalardaki emtia fiyatlarından kaynaklı.
İkinci gerekçe daha makul görünüyor. Ancak sonuç değişmeyecek kurda istikrar sağlanma olasılığı artacak ama iç talep de daralmaya başlayacak….
Enflasyonun kontrol edilmesi çok önemli özellikle satın alma gücü açısından. Enflasyon sabit gelirlileri öncelikle vuruyor ki çalışanların yaklaşık yüzde 60’ı sabit gelirli. Talebin ezilmemesi için geniş kesimlerin satın alma gücünün korunması gerekiyor…
Tam bir kısır döngü…
Oluşan fiyat dengesini sadece kur ve yurtdışı emtia ve enerji fiyatlarına bağlamak bizi iyice sığlaştırdı. Fiyatlardaki katılık ortada. Kur gevşese bile fiyatlar düşmüyor. Peki bu katılık nereden kaynaklanıyor. Bunu iyi analiz etmek gerekiyor…
Piyasada fiyatların arz ve talebe göre oluştuğu ve oluşan dengede fiyatların sabitlendiği gibi bir durum söz konusu değil. Yani bizim iktisatta “Tam Rekabet Piyasası” dediğimiz piyasada fiyat rekabeti askıya alınmış. Ekonomi tam istihdamda, asimetrik enformasyon yok, alıcı ve satıcı çok sayıda ki fiyatı tek bir üretici veya tüketici değiştiremiyor. Denge oluştuktan sonra herkes bu fiyata razı oluyor…
Gerçekte böyle bir dünya yok…
“Güçlü üyelerden oluşan birkaç grupta yoğunlaşmış üretici çıkarları muhtemelen, daha düşük fiyatlar veya daha serbest rekabet arayışındaki tüketici çıkarlarına egemen olacaktır çünkü tüketici çıkarları dağınık vaziyettedir, bunun sonucundaysa ideal olmayan sonuçlar doğar.” (B. Clift, Karşılaştırmalı Siyasal Ekonomi, KÜY, 2014 s. 152)