Bağlantılı makaleler
(Yayın tarihi: 21/02/2022)
Yaşanan yüksek enflasyonun temel nedeninin maliyetler olduğunu biliyoruz. Ocak itibariyle yıllık TÜFE yüzde 48.69 artarken Yurtiçi ÜFE 93.53 artış gösterdi. TÜİK verilerine göre maliyet enflasyonu olarak adlandırdığımız ÜFE neredeyse talep enflasyonunun yani TÜFE’nin iki katına ulaşmış.
Aslında ENAG grubunun yaptığı hesaplamaya göre üreticinin büyük ölçüde ve hızla maliyetlerini fiyatlara yansıttığı anlaşılıyor. Yanlış anlaşılmasın henüz hizmetler kesimi üzerine binen yükü yansıtabilmiş değil…
Maliyetlerdeki artışın iki nedeni var: Yurtiçi ve yurtdışı faktörler…
Dış faktörler başta enerji fiyatları olmak üzere hammadde fiyatlarındaki artış. Bunun da nedeni salgın nedeniyle arz tıkanıklıkları, tedarik zincirlerindeki kırılmalar ve ani talep artışı. Tabii ki Rusya, Ukrayna ve NATO arasında yaşanan gerginlik de başta enerji olmak üzere emtia fiyatlarını yukarı itiyor…
Yurtiçi faktörleri sanırım saymakla bitmez…
Güvensizlik nedeniyle yaşadığımız kur şokları, Merkez bankası ve TÜİK başkanlarının sıklıkla değişmesi, ani politika değişiklikleri, kredi politikasındaki tutarsızlıklar, iklim değişimleri, arz tıkanıklıkları, piyasa aksaklıkları (tekelleşme eğilimi), fiyatlama davranışlarında gözlemlenen değişimler vbz…
Şimdi gelelim asıl dikkatinizi çekmek istediğim konuya…
Aşağıdaki Tablo parasal gelişmeleri gösteriyor. Kur hassasiyetimiz nedeniyle piyasadaki parayı sıkılaştırıyoruz.
Tablo. Parasal Gelişmeler (Kurdan arındırılmış)
Yılbaşına Göre Artış (%) 1 yıl Öncesine Göre Artış (%)
M1* -2.79 23.99
M2* 1.34 15.74
M3* 1.25 15.73
TL Kredi 3.08 24.03
TL Mevduat 15.93 40.38
Kaynak: TCMB
Rakamlar yaklaşık Şubat ortası itibariyle değerlendirildi. Buna göre kur farkından arındırılmış olarak M1 yılbaşına göre yüzde 2.79 oranında azalırken, bir yıl öncesine göre değerlendirildiğinde yüzde 23.99 artmış. M2 ve M3’de pozitif artışlar görülse de tüm artışlar enflasyonun bir hayli altında kalmış.
Kullandırılan TL kredilerine de bakalım: Yılbaşından Şubat ortasına kadar TL kredi artışı yüzde 3.08 iken yıllık artış 24.03’de kalmış. Özel bankaların kredi verme konusundaki isteksizliği ve kamunun kur hassasiyeti aslında birbirini destekliyor. Tabii ki bunun iç piyasada ciddi daraltıcı etkilerini hissediyoruz. Ekonomi yönetimi “şimdilik” bundan rahatsız görünmüyor. Çünkü her açıklamaları cari fazla verileceği yönünde. Bunun için de iç talebin iyice baskılanması gerekiyor…
Aslında talebin baskılanması konusunda bir hayli yol alındı. Parası olan harcamamayı tercih ediyor. Orta kesim ise enflasyon nedeniyle satınalma gücünü önemli ölçüde kaybetmiş görünüyor. Toplumun geneli acil gereksinimleri dışında pek harcama yapmıyor.
Parasal baskılamaya Merkez Bankası’nın Açık Piyasa İşlemlerinde (APİ) de görüyoruz. Kredi daralması APİ’yi de aşağı çekiyor: Yılbaşında Merkez Bankası’nın APİ fonlaması 563 milyar TL iken fonlama miktarı 17 Şubat itibariyle 242 milyar TL’ye gerilemiş.
Kısaca reel olarak parasal daralma devam ediyor. Kur Korumalı Mevduat (KKM) çıpalı program TL’nin baskılanması ile destekleniyor.
Aslında ekonomi yönetimi enflasyonun nedenini iki konuya bağlamış: Birincisi yurtdışı emtia fiyatları, ikincisi de kur artışı. Birinci soruna yapabilecekleri bir şey yok. Bu nedenle ikincisine odaklanmış durumdalar…
Herhalde daraltıcı politikalar sonucu ortaya çıkabilecek düşük büyümenin maliyetlerini hesaplamış olmalılar. Hele de Türkiye’nin turizm gelirlerinin yaklaşık yüzde 25’inin geldiği Rusya ve Ukrayna bölgesindeki gerilimin tırmandığı bir dönemde…
*M1= Dolaşımdaki Para + Vadesiz (TL+YP) Mevduatlar
*M2= M1 + Vadeli (TL +YP) Mevduatlar
*M3= M2 + Para Piyasası Fonları + Repo + Bankaların İhraç Ettiği Menkul Kıymetler
TÜİK OCAK 2022 VERİLER TABLOSU:
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Ocak-2022-45790
