Bağlantılı makaleler
UNCTAD Dünya Yatırım Raporu’nu (World Investment Report 2021) yayınladı. Raporda COVID-19 salgınının 2020’de Doğrudan Yabancı Yatırımları (DYY) olumsuz etkilediği ortaya kondu.
UNCTAD Dünya Yatırım Raporu’nu (World Investment Report 2021) yayınladı. Raporda COVID-19 salgınının 2020’de Doğrudan Yabancı Yatırımları (DYY) olumsuz etkilediği ortaya kondu: 2019’da dünyada DYY akışı 1.5 trilyon USD iken 2020’de yüzde 35 civarında azalarak 1 trilyon USD’a geriledi. Bu, küresel mali krizden sonra 2009 dip noktasının neredeyse yüzde 20 altında rakam.
Bu düşüşten en az etkilenen bölge Asya oldu: Gelişmekte olan Asya’ya akışlar esnekti. Çin’e girişler yüzde 6 artarak 149 milyar dolara yükseldi. Hindistan’a da DYY akışları, kısmen birleşme ve satın alma faaliyetinin etkisiyle arttı.
Gelişmiş ülkeler düşüşten en fazla etkilenenlerdi: Avrupa’ya DYY akışı yüzde 80 azaldı. Kuzey Amerika’ya akış yüzde 42; diğer gelişmiş ekonomiler için ortalama yüzde 20 civarında düşüş gerçekleşti.
2020’de DYY’nin tüm bileşenleri düştü: Yeni proje faaliyetlerindeki genel daralma, sınır ötesi birleşme ve satın almalardaki (M&A) yavaşlama ile birleştiğinde, öz sermaye yatırım akışlarında yüzde 50’den fazla düşüşe yol açtı. Çok Uluslu Şirketlerin (ÇUİ) kârlarının ortalama yüzde 36 düşmesiyle birlikte, normal yıllarda doğrudan yabancı yatırımın önemli bir parçası olan yabancı iştiraklerin yeniden yatırıma yatırılan kazançları da geriledi.
Tedarik zincirleri…
2020’nin ikinci yarısından itibaren DYY’da toparlanma başlasa da asıl toparlanmanın 2021’de olması bekleniyor.
Önümüzdeki süreçte DYY kararlarını belirleyecek en önemli faktörler; 2020’de kırılan tedarik zincirlerinin yeniden “inşaası”, ulaşım altyapısı, enerji üretimi ve dağıtımı ve diğer kamu hizmetleri dahil yeni projeler ile sürdürülebilirlikle ilgili yatırımlar olacak…
Türkiye ve DYY
Gelelim Türkiye’ye…
UNCTAD Türkiye ile ilgili olarak şunları saptamış: “Türkiye’ye girişler 2020’de yüzde 15 azalarak 7,9 milyar dolara düştü. DYY yıl sonuna doğru artarak (4Ç’te 2,3 milyar dolar), daha keskin bir düşüşü önledi. Avrupa ekonomileri, girişlerin en büyük payını (yüzde 55) oluşturmaya devam etti ancak Amerika Birleşik Devletleri (yüzde 14) ile Orta Doğu (yüzde 7) ve Asya ekonomileri (yüzde 6) da önemli yatırımcılardı. Önemli anlaşmalar arasında Metric Capita’nın (Fransa) bir ilaç üretim birimine yaptığı 200 milyon dolarlık yatırım ve Katar Yatırım Otoritesi’nin yine 200 milyon dolar değerinde bir borsa işletmecisinin yüzde 10’luk hissesini satın alması yer aldı. (s.50)
Türkiye’de stok olarak bakıldığında 2000’de 18.8 milyar USD’lık DYY bulunurken; 2010’da 188.3 milyar USD’a 2020’de 211.5 milyar USD’ ulaştı. Maalesef Türkiye 2010-2020 arasında dünyada bol ve ucuz paraya rağmen yeterince DYY çekmeyi başaramadı.
Tablo 1. Türkiye: DYY Giriş ve Çıkışları (Milyar USD)
| Yıllar | DYY Girişi | DYY Çıkışı |
| 2015 | 18.9 | 4.8 |
| 2016 | 13.6 | 2.9 |
| 2017 | 10.9 | 2.6 |
| 2018 | 12.8 | 3.6 |
| 2019 | 9.2 | 2.9 |
| 2020 | 7.9 | 3.2 |
| 2021/5 | 3.3 | 1.6 |
Kaynak: UNCTAD – TCMB
Tablodan da görülebileceği gibi 2016’dan itibaren Türkiye’ye DYY girişlerinde keskin bir düşüş yaşandı. Bunun nedenleri olarak artan ekonomik-politik riskler/dolayısıyla Türkiye’nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyenin altına düşmesi; yapısal reformları ıskalaması; güven tesis edilememesi; kurumsal yapıdaki aksaklıklar gibi faktörler sıralanabilir.
https://parakule.com/covid-19-dogrudan-yabanci-yatirimi-da-vurdu-1307210827.html