Bağlantılı makaleler
Uluslararası para Fonu (IMF); B. Clements & S. Gupta ve S. Khamidova’nın askeri harcamalar ile ilgili bütçe sonuçlarını sorgulayan bir çalışmaları yayınlandı. Afganistan şokunun yaşandığı bugünlerde askeri harcamalara bakmanın önemli olduğunu düşünüyorum.
Öncelikle bir ülkenin askeri harcamalarına bütçenin önemli bölümünü aktarmasının eğitim, sağlık ve altyapı harcamalarını baskıladığını belirtmemiz gerekiyor.
Çalışmada Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün verilerine atıf yapılarak; 2019’da ülkelerin bütçe harcamalarının ortalama yüzde 6.5’inin askeri harcamalardan oluştuğu belirtiliyor.
Aslında bu oran Soğuk Savaş dönemleriyle kıyaslandığında düşük bir oranda kalıyor. Örneğin 1970-1990 Soğuk Savaş döneminde dünya GSYH’nın yüzde 3.6’sı askeri harcamalardan oluşurken; bu oran 2008 küresel krizini takip eden yıllarda yüzde 1.9’a gerilemiş durumda…
Ancak bazı ülke grupları için durum o kadar katlanılabilir değil. Araştırmaya göre ülkeler üç gruba ayrılmış:
Birinci grupta yer alan 20 ülke (Ermenistan, Azerbaycan, Umman ve Suudi Arabistan vb.) küresel askeri harcamaların yüzde 5’ini gerçekleştiriyor. Bu ülkelerde askeri harcamaların GSYH’ya oranı 2019 itibariyle yüzde 5’e ulaşmış bulunuyor.
İkinci grupta yer alan 77 ülkenin 30’u gelişmiş ülkelerden oluşuyor. Bu grup dünyadaki askeri harcamaların yüzde 90’ını yapıyor ancak bu grupta bulunan (ABD, Rusya, Türkiye, Çin ve Hindistan dahil) ülkelerin gerçekleştirdiği askeri harcamalar ülkelerin GSYH’nın yüzde 2 ile 2.5 kadar…
Slovenya, Litvanya gibi 41 ülkenin yer aldığı üçüncü grupta yer alan ülkelerin askeri harcamaları ise GSYH’nın yüzde 1’i civarında bulunuyor…
Askeri harcamaları neler etkiliyor?
Yüksek oranlı askeri harcama yapan ülkelerin durumlarına yakından bakıldığında yüksek harcamaların nedenleri de ortaya çıkıyor:
- Komşulardaki yüksek silahlanma harcamaları ülke açısından bir risk olarak algılanıyor. Ülke bu tehdide karşı yüksek askeri harcama yapıyor.
- Komşulardaki çatışmalar ülkenin askeri harcamalarını teşvik ediyor.
- Ülke içi siyasi istikrarsızlık, şiddet ve terör eylemleri askeri harcamaları tetikliyor.
- Ülkenin yaş faktörü silah harcamalarını baskılayabiliyor. Çünkü eğitim ve sağlık harcamaları yaş faktörü nedeniyle ertelenemez hale gelebiliyor.
- Ülkenin içinde bunduğu askeri ittifakların baskısı da askeri harcamaları artırabiliyor. NATO gibi dünyada sekiz büyük askeri ittifak bulunuyor.
Türkiye’ye gelince…
Aşağıdaki tablo, Türkiye’nin askeri harcamaları ile komşuların askeri harcamalarını ortaya koyuyor. Sınırlarımızda yaşanan gelişmeleri de dahil ettiğimizde askeri harcamaların GSYH’daki payının artması kaçınılmaz görünüyor.
Yineleyelim: Yüksek askeri harcamalar eğitim, sağlık ve altyapı harcamalarından ödünler verilmesini gerektiriyor…
Atatürk ne güzel söylemiş: “Yurtta sulh, cihanda sulh” diye…
Tablo. Türkiye ve Sınır Ülkelerin Askeri Harcamaları / GSYH
| Yıllar | Türkiye | Yunanistan | Bulgaristan | İran | Irak | Ermenistan | Gürcistan |
| 2009 | 2.49 | 3.22 | 1.74 | – | 2.90 | 4.15 | 5.60 |
| 2010 | 2.29 | 2.73 | 1.65 | 2.90 | 2.71 | 4.26 | 3.90 |
| 2011 | 2.24 | 2.48 | 1.32 | 2.40 | 2.30 | 3.85 | 3.25 |
| 2012 | 202 | 2.41 | 1.34 | 2.80 | 1.90 | 3.82 | 3.10 |
| 2013 | 1.94 | 2.36 | 1.46 | 2.20 | 3.32 | 3.99 | 2.74 |
| 2014 | 1.88 | 2.33 | 1.32 | 2.30 | 2.95 | 3.94 | 2.52 |
| 2015 | 1.82 | 2.45 | 1.26 | 2.80 | 5.41 | 4.23 | 2.14 |
| 2016 | 2.06 | 2.54 | 1.26 | 3.00 | 3.50 | 4.09 | 2.19 |
| 2017 | 2.07 | 2.52 | 1.24 | 3.10 | 3.86 | 3.85 | 2.06 |
| 2018 | 2.55 | 2.64 | 1.48 | 2.50 | 2.87 | 4.89 | 2.02 |
| 2019 | 2.72 | 2.57 | 3.22 | 2.10 | 3.47 | 4.94 | 1.99 |
Kaynak: World Bank
https://parakule.com/askeri-harcamalar-bazi-ulkelerin-butcelerini-tehdit-ediyor–2408210826.html